پاسخ به پرسش های فصل او ل تا سوم درس بناهای تاریخی

پاسخ به پرسش های فصل او ل کتاب بناهای تاریخی و سوالات اضافه از متن کتاب درسی

1-چرا تغییرات در نگرش معماری در زندگی افراد تاثیر عمیق تری دارد؟

زیرا تاثیرات تحولات در معماران، مستقیما در عمل و هنرشان نمایان است.

آشنایی با بناهای تاریخی:

فصل اول (معمار و معماری)                                                               

پرسش های پایانی فصل اول

1-چرا تغییرات در نگرش معماری در زندگی افراد تاثیر عمیق تری دارد؟

زیرا تاثیرات تحولات در معماران، مستقیما در عمل و هنرشان نمایان است.

2- ارتباط تربیت اخلاقی را با حرفه آموزی در معماری گذشته بیان کنید؟

درعالم قدیم تربیت اخلاقی در حین تربیت حرفه ای صورت می پذیرفت. لذا شرط ورود به پیشه و حرفه، آراستگی، ادب و اهلیت یافتن و مزّین شدن به اخلاق الهی بوده است.

3- چرا در گذشته معماران گمنام می ماندند؟

معمار هنرش را وسیله ی مطرح کردن خود نمی دانست و گمنام بودن وسیله ای برای تهذیب نفس بود.

4- از زمانی که نوشتن نام معمار بر بنا مرسوم شد، آنان خود را چگونه معرفی می کردند؟

معماران پیش از نام خود از اوصافی مانند: العبد، الحقیر، محتاج دعا و ... استفاده می کردند.

5- ارتباط استادان با شاگردان در معماری گذشته چگونه بوده است؟

در گذشته حرفه و دانایی امانتی الهی بود که از استاد به شاگرد منتقل می شود و استاد مجوز ورود به مرحله ی بالاتر را به شاگرد می داد.

6- معماران گذشته منشا هنرشان را در کجا می دیدند؟

در خدا.

7- تفاوت ویژگی های اخلاقی معماران در گذشته و امروز را بنویسید؟

الف) در گذشته تربیت اخلاقی همزمان با تربیت حرفه ای صورت می گرفت و ادب و اخلاق الهی، شرط ورود به حرفه و پیشه بود.

ب) معمار برای تهذیب نفس، گمنام بود و هنرش را وسیله ی مطرح کردن خود  نمی دانست.

ج) ساختن بنا از ابتدا تا انتها با ذکر حق همراه بوده و هدف فقط تقرب به خدا بود.

د) حرفه و دانایی امانتی الهی بود که سینه به سینه از استاد به شاگرد منتقل می شد و شاگرد مجوز ورود به مرحله ی بالاتررا از استاد می گرفت.

ه) استادان مقامی والا و اعتباری پابرجا داشتند و حضور معنوی استاد باعث قوت قلب شاگرد بود.

و) معمار خود را موظف به بیان هنرش به بهترین صورت می دانست و منشا و سرچشمه ی هنرش را در خدا می دید.

8- ویژگی های معماری تاریخی و گذشته ی ایرانی را به اختصار بنویسید؟

الف) معماری گذشته صرفا متکی برعلوم تجربی نبوده بلکه این علم تجربی با قرب به خدا و بهره گیری از الطاف الهی، دوچندان می شد.

ب) معماری گذشته ی ایران، هم به لحاظ اینکه متعلق به گذشته و پدران ماست و هم به جهت ارزشهای درونی که دارد و بدان وسیله ریشه های فرهنگی مارا برملا می سازد، دارای جذبه و زیبایی است.

ج) معماری گذشته برآمده از طبیعت است، معماران با الگوگیری از طبیعت موجود، کاری را انجام می دادند که موافق با نظام خلقت باشد بدون هیچ گونه آسیبی، از آن به  خوبی استفاده کرده اند.

9- حضرت محمد (ص) علم را چگونه تعریف فرمودند؟

بر اساس حدیث پیامبر، علم یعنی سکوت کردن و سپس گوش فرا دادن و بعد حفظ کردن و سپس عمل کردن و آنگاه نشر دادن.

پاسخ به پرسش های فصل دوم کتاب بناهای تاریخی و سوالات اضافه از متن کتاب

-اولین نماد سکونتگاه های ایران را نام ببرید؟

ا) تپه ی گنج دره در شهرستان هرسین. 2) تپه ی سیَلک در کاشان که مربوط به هزاره ی پنجم قبل از میلاد بوده و شامل دو تپه ی شمالی و جنوبی است.

فصل دوم:     (معماری شهر وخانه)                                              

پرسش های پایانی فصل دوم

1-اولین نماد سکونتگاه های ایران را نام ببرید؟

ا) تپه ی گنج دره در شهرستان هرسین. 2) تپه ی سیَلک در کاشان که مربوط به هزاره ی پنجم قبل از میلاد بوده و شامل دو تپه ی شمالی و جنوبی است.

2- ترکیب کالبدی شهر، مشخص کننده ی چه عواملی است؟

1) مسائل جهان بینی (شامل دین و مذهب، گروه های مختلف اجتماعی و ... )

2) عوامل اقتصادی (چگونگی تولید و توزیع ثروت، نحوه ی تولید، توزیع و مصرف محصولات)

3) عوامل اقلیمی و جغرافیایی (شامل آب و هوا، ناهمواریها و به طور کلی عناصر محیط زیست طبیعی بوده و مهمترین عامل می باشد.

3- یک نمونه از شهر مادی را نام ببرید؟

ساخت شهرهای مادی از هزاره ی نهم قبل از میلا  با الهام از شهرهای تپه ای بین النهرین آغاز شد و نمونه ی آن هگمتانه می باشد.

4- ویژگی های شهر هخمانشی را نام ببرید؟

شهر هخامنشیان مربعی بوده که در وسط آن آتش را به منزله ی حافظ حقیقی مکان می افروختند. در کنار هسته ی اصلی آن، حوض یا آبگیری به نسبت جمعیتی که در آنجا سکنی می گزید، حفر می کردند و برای آن آب انبار می ساختند. عناصر اصلی شهر هخامنشی علاوه بر آتشکده و آب انبار، خانه، باغ و ... نیز بوده است.

5- عناصر شهر ساسانی را نام ببرید؟

دژحکومتی، شارستان، ربض.

6- کهندژ، شارستان و ربض را تعریف کنید؟

1) کهندژ: مجموعه ای است دارای باروهای کنگره دار، شامل کاخها، آتشکده ی اصلی، دیوانها، سربازخانه ها، گنجینه ها و انبارهای آذوقه که در بالاترین و ایمن ترین نقطه ی شهر ساخته می شده است.

2) شارستان: مجموعه ای بود مرکب از محلات خاص که برای استقرار طبقات ممتاز و نزدیکان پادشاه در نظرگرفته شده بود و دورتا دور دژ حکومتی واقع شده بود.

 3) ربض: مجموعه ای بود که محلات، خانه ها، بازارها، باغات و مراتع مردم را در خود جای می داد. این قسمت دورتا دور شارستان را فراگرفته بود و افراد ساکن در آن که در طبقات ممتاز دولت ساسانی قرار نمی گرفتند، نقش اساسی را در فروپاشی دولت ساسانی به هنگام ورود مسلمانان به ایران داشتند.

7- عناصر مشخصه ی شهر در دوران اسلامی ار بنویسید؟

مسجد، بازار، محله.

8- ورود ماشین در شهر چه تاثیراتی گذاشت؟

با ورود ماشین، خیابانهای عمود برهم، شهرکهنه را شکاف دادند، ساختار محلات دچار آسیبهای جدی گردید و ارتباطات گسسته شد. همچنین بازار قدرت خود را در مقابل این خیابانهای پرزرق و برق از دست داد.

9- عوامل تاثیرگذار درشکل گیری خانه را بنویسید؟

اقلیم و شرایط آب و هوایی.

10- چهار اقلیم اصلی ایران را توضیح دهید؟

1) اقلیم گرم و خشک: دارای آب و هوای گرم و خشک بوده، میزان بارندگی کم و اختلاف دمای شب و روز زیاد است.

2) اقلیم سرد و کوهستانی: دارای آب و هوای سرد همراه با بارش برف فراوان می باشد. اختلاف دمای هوا بین شب و روز زیاد است.

3) اقلیم معتدل و مرطوب: دارای رطوبت نسبتا زیاد در تمام فصول سال بوده و اختلاف درجه ی حرارت بین شب و روز کم است. این منطقه پرباران ترین ناحیه ای ایران بوده و از پوشش وسیع گیاهی برخوردار است.

4) اقلیم گرم و مرطوب: در این منطقه دما و رطوبت هوا بالا و اختلاف درجه ی حرارت بین شب و روز کم است.

11- منظور از محرمیت و عدم اشراف در معماری خانه را بنویسید؟

در خانه های ایرانی، دیوارهای خارجی بنا، بلند و بدون تزئین بوده است. فقط ورودی خانه با تزئینات و تورفتگی اندک نسبت به سایر دیوارهای بنا، مشخص شده است. فضای هشتی که بعد از ورودی قرار می گرفت، به گونه ای بود که حتی با بازبودن درخانه دید به باغ درونی و حیاط غیرممکن بود. این خانه ها دارای پلان متمرکز و درون گرا بوده و تمام زیبایی خود را به اهل خانه نشان می دادند.

12- نظام هندسی خانه در اقلیم گرم و خشک را بنویسید؟

در این اقلیم نظام هندسی در تمام بخشهای خانه از کل تا جزء دیده می شود. این هندسه علاوه برآنکه ساختار کلی طرح را مشخص می کرد، تک تک اجزای آن را شکل می داد و فضاهای مختلف را به نسبت اهمیت، در جاهای مختلف قرار داده و ارتباطشان را با سایر فضاها معلوم می ساخت.

 حرفه، آراستگی، ادب و اهلیت یافتن و مزّین شدن به اخلاق الهی بوده است.

13- ویژگی های طرح کلی خانه در همسازی با اقلیم گرم وخشک را بنویسید؟

1)ایجاد حیاط های عمیق و پرسایه در میان بنا. 2) قرار دادن حوض و باغچه در حیاط. 3) در آمیختن و اتصال فضاهای زندگحی با فضاهای باز. 4) اهمیت بخشیدن به ایوانها، رواق ها و فضاهای نیمه باز در خانه. 5) ساختن بادگیرهای بلند، سایه بان ها و قرار دادن درها وپنجره ها در عمق دیوارها. 6) استفاده از زیرزمین. 7) استفاده از فرمهای قوسی و گنبدی در سقف بناها. 8) ضخیم گرفتن دیوارها و سقف خانه. 9) استفاده از مصالح خشت و گل. 10) تقسیم فضاهای سکونتی به دو بخش تابستان نشین-پشت به قبله- و زمستان نشین-روبه قبله.

14- ویژگی های طرح کلی خانه در همسازی با اقلیم سرد را بنویسید؟

1) خانه ها بصورت حیاط مرکزی و دارای پلانهای متراکم و فشرده هستند. 2) به دلیل استفاده از حرارت و تابش مستقیم آفتاب، اتاقهای واقع در سمت شمال حیاط را بزرگتر و وسیع تر از سایر قسمتها در نظر می گیرند. 3) از سنگ به دلیل فراوانی و در دسترس بودن، استفاده ی بیشتری شده است و گحاهی اوقات خانه ها را نیز در این اقلیم، درون سنگها و صخره ها تراشیده اند، مانند روستای کندوان در نزدیکی تبریز.

15- طرح کلی خانه ها در منطقه ی سرد مشابه کدام منطقه ی آب و هوایی دیگر است؟

اقلیم گرم و خشک.

16- ویژگی های طرح کلی خانه در همسازی با اقلیم معتدل و مرطوب را بنویسید؟

1) خانه ها به صورت برونگرا بوده و دید خانه به سمت بیرون می باشد. 2) برای حداکثر استفاده از نسیم های دریایی که از سمت شمال می وزد، کشیدگی خانه ها در جهت شرقی-غربی می باشد. 3) مصالح غالب در این اقلیم چوب می باشد. 4) به علت رطوبت زیاد خاک و جهت جلوگیری از نفوذ این رطوبت به ساختمان، خانه ها را بر روی کرسی یا پیلوت می سازند.

17- ویژگی های طرح کلی خانه در همسازی با اقلیم گرم و مرطوب را بنویسید؟

1) خانه ها در سایه قرار گرفته اند. 2) ایوانها ار عریض و مرتفع می ساختند تا هم از نفوذ باران به داخل جلوگیری کند و هم، سایه ای کامل برروی دیوارهای اتاقها ایجاد شود. 3) درنقاط نزدیک به دریا، برای استفاده از نسیمهای دریایی، بادگیرهایی را ساختند. 4) رنگ مصالح نما روشن بوده وجنس آنها سبک می باشد. 5) ارتفاع اتاقها بلند بوده است. 6) به دلیل رطوبت زمین، خانه ها را بر روی پیلوت و کرسی می ساختند.

18- چرا هخامنشیان تخت جمشید را ترکیبی از هنرهای اقوام مختلف قرار دادند؟

هدف کوروش فرمانروایی بر تمام جهان بود، به همین دلیل به دین و آداب و رسوم تمام ملتها احترام گذاشته و برای اینکه همه ی اقوام تحت سلطه ی او، احساس تعلق خاطری به حکومت هخامنشی داشته باشند، تخت جمشید را به صورت ترکیبی از هنر همه ی ملتها در کنار هنر ایرانی ساخت.

19- پایتخت اصلی هخامنشیان در کجاست و کاخ آنها در آنجا چه نام داشته است؟

داریوش اول در حدود سال 521ق.م جانشین کمبوجیه پسر کوروش شده و شوش را به عنوان پایتخت سیاسی و اداری امپراطوری هخامنشی برگزید. وی در آنجا برای خود کاخی ساخت که دارای چندحیاط و یک تالار به نام «تالار آپادانا» می باشد. این کاخ به نام کاخ شوش معروف است.

20- تالار آپادانا چه ویژگی هایی دارد؟

تالار آپادانا در کاخ شوش واقع بوده که کاخ آپادانای تخت جمشید ار براساس نقشه ی این تالار ساخته اند. ویژگی مهم این کاخ، بلندی ستون های آن و دهانه یا فاصله ی بین محور ستون ها می باشد که گاه تا 10 متر نیز رسیده است. این ویژگی به نظر صاحبنظران، نمایانگر جسارت معماری هخامنشیان می باشد.

21- ویژگی مهم بنای کوه خواجه را بنویسید؟

ویژگی مهم این مجموعه، پدیدار شدن فضاهای ویژه و اساسی در معماری سنتی است.

22- دو کار مهم پارتیان را نام ببرید و در مورد هریک مختصرا توضیح دهید؟

1)دستیابی به گنبد روی گوشواره. 2) تکوین ایوان تاقدار. هر دو مورد در رشد معماری ایرانی در دوره های بعد نقش حیاتی داشته اند.

23- ویژگی مهم کاخ آشور را بیان کنید؟

دراین کاخ نخستین نمونه ی چهارایوان را می بینیم، که به حیاط چهارگوش مرکزی مشرف است.

24- معماری کاخ آشور چه تاثیراتی درمعماری دوره های بعد داشت؟

طرح این کاخ باتغییراتی اندک، همان نقشه چهارایوان است که الگوی طراحی مسجد، مدرسه ها و کاروانسراهای ایرانی در قرون بعد را تشکیل می دهد.

25- دو ویژگی معماری ایرانی به کاربرده شده در طاق کسری را بنویسید؟

1) بهره گیری از تناسبات طلایی. 2) استفاده ی زیاد از خشت برای ساخت بنا.

26- مشخصات کاخ سروستان را به اختصار بیان کنید؟

مشخصات اصلی این کاخ که به دست بهرام در سده پنجم ق.م ساخته شده و در آن پیشرفتی کاملتر و فنونی توسعه یافته تر دیده می شود عبارتند از: 1)ایوان مرکزی نمای اصلی در هر طرف آراسته به ایوان کوچکتری است که دسترسی به اتاق گنبد دار مرکزی را میسر می سازد 2) در پشت ایوان مرکزی، حیاط چهارگوشی است که تنها ایوان آن در وسط دیوار روبرویی نمای اصی قرار دارد. 3) در هرضلع بنا، اما نه دقیقا در مقابل یکدیگر، دو اتاق باریک طاقدار واقع است که هریک را راهرویی نیم قوسی دارد. 4) این بنا یادآور نقشه ی کاخ فیروزآباد است اما در اینجا آزادی بیشتر و قرینه سازی کمتر به چشم می خورد.

27- مشخصات کاخ فیروز آباد را بیان کنید؟

1) طول نمای کاخ (آتشکده) فیروز آباد حدود 60 متر و دهانه ی طاق ایوان بزرگ مرکزی آن 13 متر است. 2) پشت ایوان مرکزی آن که درهرسمت آن، دو ایوان مستطیل قرار دارد، سه اتاق چهارگوش گنبد دار واقع است و این گنبدها، قدیمی ترین گنبدهای شناخته شده ی ایرانی است که بر روی دیوارهایی به قطر 4 متر قرار گرفته اند. 3) دیوارهای آن از سنگهای ناصاف به کمک ملات ساخته شده و روی آن سفید کاری شده است. 4) جزئیات تزئینات از کاخهای هخامنشحی در تخت جمشید گرفته شده است.

28- قلعه دختر از لحاظ ساختار دارای چه خصوصیاتی بوده است؟

خصوصیات این کاخ که در فیروزآباد فارس واقع بوده و به دستور اردشیر، بر بلندای صخره ای ساخته شده است، عبارتند از: 1) این کاخ دارای برج و بارو بوده است. 2) طرح و نقشه ی آن شبیه کاخ فیروزآباد است. 3) دارای یک ایوان بزرگ طاق دار است که در پشت ایوان ، اتاق چهارگنبد داری واقع است. 4) نوک این گنبد سرگشاده بوده و به هورنو معروف است.
29-کدام بنا، مادر تمام گچ بری ها و نقاشیهای ایران است؟

آرایش وسیع گچ بری در کاخ نیشابور، بهترین نمونه ی موجود از تزئینات داخلی یک قصر ساسانی را نشان می دهد. هیچ کدام از نقوش آن همانند هم نیستند و آن را می توان مادر تمام گچ بری ها و نقشهای ایران دانست.

30- کدامیک از کاخهای صفوی محل تماشای جشن ها و بازی های ورزشی بوده است؟ ویژگی های آن را بنویسید؟

کاخ عالی قاپو (واقع در میدان نقش جهان اصفهان).1) تاریخ نویسان این کاخ را دولتخانه ی نقش جهان نامیده اند. 2) در زمان شاه  طهماسب به صورت کوشکی سه طبقه آغاز شد اما توسط شاه عباس به شکل امروزی در آمد. 3) دارای ایوانی بزرگ و مسقف رو به میدان می باشد. 4) درطبقه ی همکف آن دفاتر امور اداری قرار داشته و به همین جهت آنرا مقرحکومتی دوات صفویه می دانند. 5) بالاتر از آن طبقات دیگری با تزئینات باشکوه قرار گرفته است. 6) دارای یک اتاق موسیقی بوده که تزئینات و پوشش داخلی آن عملکرد صوتی نیز داشته است و نشانه ی علم ودانش معماری ایرانی در آن زمان است.

31- چرا کاخ چهل ستون به این نام خوانده شده است؟

درکاخ چهل ستون علاوه بر تالاراصلی، یک تالار مسقف باز وجود دارد که سقف آن بر 20 ستون استوار است. تصویر این ستونها دراستخر جلوی بنا، مجموعه ای از 40 ستون را به نمایش می گذارد و به همین دلیل این کاخ را چهل ستون می خوانند.

32- تشابه کاخهای ساسانی و صفوی را توضیح دهید؟

از خصوصیات کاخهای ساسانی، ترکیب سه بخشی آنها یا در اصطلاح نقشه ی چلیپایی آنها می باشد که  به معنای وجود یک ترکیب سه بخشی متشکل از سه محور موازی در این کاخهاست. این نظام در کاخ سروستان (یکی از کاخهای ساسانی) به چشم می خورد که در بسیاری از کاخهای صفوی نیز از این روش استفاده شده است.

33- علت و زمان گسیختگی در معماری ایرانی را توضیح دهید؟

از اواخر دولت قاجار، به دلایلی مانند قدرت یافتن کشورهای غربی، مسافرتهای خارجی شاهان ایران و غرب زدگی آنها و نیز ضعف سیاسی اقتصادی ایران، کم کم معماران از الگوهای فرهنگی غرب پیروی کرده ودر معماری اصیل ایرانی شاهد گسیختگی و هرج و مرج می باشیم.

34- کاربرد کلمه «فردوس» در قبل و بعد از اسلام را توضیح دهید؟

کلمه ی فردوس (به معنای بهشت) ، در قبل از اسلام، از واژه ی فاری پردیس اخذ شده که خود از کلمه ی پرادئزا از زبان مادی گرفته شده است. اما بعد از اسلام استفاده از کلمه ی فردوس برای باغ ایرانی، نمادی از بهشت را یافت، زیرا مسلمانان سعی می کردند باغ رابه گونه ای بسازندکه در هماهنگی با توصیف قرآن از باغهای بهشتی بوده و جلوه ای از جهان ابدی باشدو.

35- تاریخچه ی باغ سازی ایران در قبل از اسلام را توضیح دهید؟

باغ سازی در ایران قدمتی بیش از دوهزار سال دارد. چهارباغ که اصل اساسی باغ سازی در ایران است، از ابداعات کوروش بوده و در خلق محوطه ی کاخ پاسارگاد به چشم می خورد.

36- مسلمانان چگونه توانستند از الگوهای قبل از اسلام، در بعد از اسلام استفاده کنند؟

در دوره ی اسلامی، مسلمانان به اصل اساسی باغ سازی در ایران یعنی چهارباغ، نگاه جدیدی داشتند و در آن انطباق و هماهنگی با مفاهیم قرآنی را یافته و در باغ سازی های خود تقویت نموده و استفاده کردند.

37- در باغ سازی ایرانی از چه شکلی استفاده می شد؟ چرا؟

مربع و مستطیل- زیرا فاصله ی بین اجزاء باغح را به صورت ساده و روشن می داد.

38- ویژگی میان کرت را بنویسید؟

1)میان کرت، چشم انداز اصلی باغ بود که به صورت یک مستطیل کشیده در وسط باغ قرار داشت. 2) درانتهای میان کرت، بنا و کوشک اصلی قرار داشت که خود این کوشک نیز در میانه یا انتهای باغ قرار می گرفت. 3) آب نما یا استخر در میان کرت قرار داشت. 4) در دوطرف خیابان میان کرت درختان بلند می کاشتند، اما فضای وسط آن، به علت جلوگیری از بسته شدن دید، فاقد درخت بود.

39- میان کرت کدام باغ مطبّق است؟ در کجاست؟

در باغ شاهزاده که در شهرستان ماهان در نزدیکی کرمان قرار دارد، به دلیل شیب زمین، میان کرت را به صورت پله پله یا مطبّق ساخته اند.

40- فضاهای کالبدی باغ ایرانی را نام ببرید؟

در باغ ایرانی، علاوه بر کوشک یاعمارت اصلی، بناهایی به عنوان سردر ساخته می شد. همچنین در بسیاری از باغها فضاهای جنبی و خدماتی مانند اصطبل ، حمام، آب انبار و چایخانه وجود داشت.

41- نقش آب را در باغ سازی ایرانی بنویسید؟

یکی از مشخصات باغ ایرانی، نمایش آب در این باغها می باشد که هنرمند معمار، به این وسیله بازیهای دلنوازی در باغ انجام داده و به زیبایی آن افزوده است. البته در دل کویر به علت کمبود آّب، این مورد به کمک حفر قنات انجام می پذیرفته است.

42- ویژگی های باغ سازی ایرانی را توضیح دهید؟

باغ ایرانی در کمال نظم تناسب ساخته شده و ازحرمت و محرمیت برخوردار بوده است. در این باغها افراط و تفریط وجود ندارد و وظیفه ی باغ، کارآیی و سود دهی بوده است. بیهودگی درهیچ قسمت از باغهای ایرانی به چشم می نمی خورد تا آنجا که گلها و درختهای این باغها علاوه بر زیبایی، مصارف خوراکی و داروئی نیز داشته اند.

43- بناهای بومی را توضیح دهید؟

همان طور که زبان بومی به معنای کلماتی است که مردم یک ناحیه ی خاص از آن استفاده می کنند، منظور از بناهای بومی نیز ،ساختمان هایی است که به دست مردم یک محل و منطقه ای خاص ساخته شده باشد.

44- عوامل مهم تاثیر گذار در معماری بومی را بنویسید؟

اقلیم و مصالح ساختمانی.

45- هدف از ساختن برجهای کبوترخان را بنویسید؟

به علت رطوبت شدید خاک و جلوگیری از نفوذ این رطوبت به ساختمان، خانه های این منطقه را بر روی کرسی یا پیلوت می سازند.

46-ابتکار به کاررفته در برجهای کبوترخان را بنویسید؟

1)جمع آوری فضولات کبوتران که به عنوان بهترین کود برای کشاورزی کاربرد داشته است. 2) ساخت باروت تفنگ .

47- منظور از «کارایرانی» را بنویسید؟

نظام قنات زنی و روش منحصر به فرد آن، از زمان داریوش اول در ایران رواج داشته و فقط مخصوص ایرانیان بوده است. امروزه در جنوب بیابان «صحرا» در آفریقا، از این قناتها استفاده می شود اما به دلیل اصالت ایرانی بودن این تکنیک، آنرا به نام «کارایرانی» می خوانند.

48- هرآب انبار از چندقسمت تشکیل می شد؟ نام ببرید؟

3 قسمت: مخزن، پاشیر، سردر، بعضی از آب انبارها نیز (در مناطق گرم وخشک) دارای بادگیر بوده اند.

49- مخزن آب انبار چه ویژگی هایی داشته است؟

1) مخزن آب انبار، چاله ای مدور بود که روی آن را با گنبد می پوشاندند. 2) این گنبد دوکارکرد داشته است: اول اینکه از تبخیر آب و نفوذ گردوغبار به آن جلوگیری کرده و دوم اینکه آب را خنک نگه می داشته است. 3) گنجایش این مخزن نیز بر اساس جمعیت محل، تعیین می شده است.

50- راه رسیدن به پاشیر را در آب انبار توضیح دهید؟

در آب انبارها برای دسترسی به آب و قسمت انتهایی آب انبار، راهی را به صورت پلکانی دراز (دارای تاق گهواره ای)، از سطح زمین تا قسمت پاشیر آب انبار ساخته بودند و به این وسیله ، سطح زمین را به پاشیر آب انبار متصل می کردند.

51- ویژگی های یخچال را توضیح دهید؟

ایرانیان بنای یخچالها را برای استفاده از آب خنک در تابستان ساخته اند. به این صورت که 1) ابتدا گودالی به مساحت تقریبی 100×10 متر می ساختند. 2)عرض این گودال در جهت شرقی-غربی و طول آن به صورت شمالی-جنوبی بود. 3) عمق این گودال نیز 40 تا50 سانتیمتر بوده است. 4) در سمت جنوب این گودال، برای جلوگیری از تابش آفتاب، دیواری به ارتفاع 10 تا 12 متر می ساختند. 5) در شبهای سرد، آب را به داخل این گودال هدایت کرده ود سردی هوا باعث یخ بستن آّب می شد، سپس یخها را به انبار یخچال که اصطلاحا پاچال خوانده می شود، انتقال می دادند.

52- «پاچال» را توضیح دهید؟

پاچال به قسمتی از یخچالها گفته می شود که به صورت چاله ی عمیقی بوده و یخ را در آن انبار می کردند. پاچال طرح و شکلی بیضی  گونه داشت و روی این گودال بیضی شکل را با  گنبدی می پوشاندند. (می دانیم که بیضی دارای دو قطر کوچک و بزرگ می باشد) و نکته ی جالب در یخچالها این بود که ارتفاع بلندترین قسمت یخچال (نوک گنبد مخروطی) از سطح زمین، دقیقا برابر با طول قطر بزرگ گودال بیضی شکل بود.

پاسخ به پرسش های فصل سوم کتاب بناهای تاریخی و سوالات اضافه از متن کتاب

فصل سوم                                                             معماری مذهبی

پرسش های پایانی فصل سوم

1-جایگاه مسجد را در معماری گذشته ی کشورمان بیان کنید؟

در معماری گذشته ی ایرانی، مسجد فقط یک مکان مذهبی نبود، بلکه تمام زندگی اجتماعی شهر، با مرکزیت مسجد انجام می پذیرفت. مسجد به تنهایی کارکرد مجلس و شورای شهر را داشت.

2- چرا مسجد را می تواند به عنوان نماینده ی معماری ایران در دوران پس از اسلام دانست؟

از آنجایی که در اسلام، بسیاری از ویژگی های رفتاری عبادی و نحوه ی برپایی نماز ثابت مانده است. بنابراین، روند طراحی مسجد، بدون تاثیرپذیری از دگرگونی الگوهای رفتاری شکل گرفته و بیشتر تحت تاثیر تحول معماری قرار داشته است. لذا می توان مسجد ار بعنوان نماینده ی معماری ایران در دوران پس از اسلام دانست.

3- ویژگی معبد آناهیتا را بنویسید؟

1)این معبد در شهر کنگاور در نزدیکی کرمانشاه ساخته شده است. 2)طرح ونقشه ی آن مانند تخت جمشید می باشد. 3) ستون های آن از سنگ تراش بوده و روی آنرا باسنگ لاشه کار کرده اند. 4) این معبد بر روی صفحه یا سکویی بناشده که 7 متر از سطح زمین ارتفاع دارد. 5) دیواری ضخیم و پرحجم، این معبد را از چهارطرف احاطه کرده است.

4- الگوی فضایی آتشکده ها را شرح دهید؟

بنای آتشکده ها به صورت یک چهارتاقی بود و از یک سقف گنبدی تشکیل شده است. این سقف بر روی چهارستون استوار است.

5- ویژگی های آتشکده ی آذرگشسب را بنویسید؟

1) از قدیمی ترین و مهمترین آتشکده های ایران است. 2) در آذربایجان واقع می باشد. 3) در زمان ساسانیان به قشرخاصی از مردم به نام شهریاران اختصاص داشته است. 4) این آتشکده درون دژی به نام «تخت سلیمان» قرار دارد.

مجموعه ی تخت سلیمان 1) بر روی صفحه ای طبیعی بنا شده است. 2) دارای دو دروازه ی شمالی و جنوبی می باشد. 3) کاخ خسرو دوم، معروف به ایوان خسرو در این مجموعه قرار دارد. 4) دریاچه ای با آب زلال در وسط این مجموعه واقع شده است. 5) بناهای زیادی در اطراف آتشکده قرار داشته که احتمالا محل زندگی خانواده ی شاه بوده است.

6- منبع الهام و مفهوم زیگورات ها را بنویسید؟

در سراسر خاورنزدیک، گرایش به پرستش شکل کوه وجود داشته است. بناهای عظیم زیگورات نیز تقلیدی بود از کوه های مقدس فلات ایران. این بناها با شکل کوه مانند خود، به فضاهای هموار جلگه ی بین النهرین جلوه می بخشید.

7- دو ویژگی مهم زیگورات چغازنبیل را بنویسید؟

1) برروی آجرهای نما، خطوطی به شکل خط میخی (خط ایلامی ها)، حک شده است. 2) قدیمی ترین تاق قوسی شکل ایران، در این بنا قرار دارد.

8- دو نمونه از مساجدی که برروی آتشکده ساخته شده اند را نام ببرید؟

مسجد یرد خواست و مسجد جامع بروجرد.

9- ویژگی های مسجد پیامبر اکرم (ص) را بنویسید؟

1) اولین مسجد در اسلام بود. 2) در شهر مدینه و به دست انصار ساخته شد. 3) این مسجد به شکل مربعی بوده است. 4) مصالح این مسجد در ابتدای ساخت، خشت و سنگ و لاشه بود. 5) ستون های آن از درخت نخل و پوشش سقف آن، از نی و بوریا می باشد. 6) ارتفاع ستون های این مسجد به اندازه ی بلندترین مرد عرب در حالیکه دستهایش را به آسمان بلند کرده است، بود.

10-انواع مهم مساجد ایرانی را نام ببرید؟

1)شبستانی. 2) چهارتاقی. 3) ایوان دار.

11- ویژگی های مسجد جامع فهرج را بنویسید؟

1) یکی از اولین مساجد شبستانی بوده و مربوط به قرن اولیه ی هجری است. 2) از یک بخش سرپوشیده در سمت قبله (جنوب)، حیاط مرکزی، ایوان جلوی حیاط و صفحه هایی در اطراف آن تشکیل شده است. 3) بر روی دیوار شرقی این مسجد، نقش درهای ساسانی با گچ نگاشته شده است.

12- درکدام مسجد نقش درهای ساسانی نگاشته شده است؟چرا؟

مسجد جامع فهرج- معمار مسجد با این کار می خواسته یادگاری از درهای زیبای کهن، برای آیندگان به جای گذارد.

13- ویژگی های مسجد تاریخانه ی دامغان را بنویسید؟

1) دومین مسجد شبستانی است. 2) نقشه ی آن مستطیل شکل است. 3) دارای حیاط مرکزی، شبستانی در جهت قبله و رواق هایی در اطراف می باشد. 4) در اطراف آن بقایای کاخی ساسانی یافت شده و گمان می رود که این مسجد بر روی بنایی ساسانی ساخته شده باشد. 5) مناره ی این مسجد از الحاقات بعدی بوده و مربوط به دوره ی سلجوقی می باشد.

14- طرح اولیه ی مسجد جامع اصفهان چگونه بوده است؟

این مسجد در ابتدا به صورت شبستانی بوده اما در دوره های بعد به صورت چهارایوانی تبدیل شده است.

15- حچگونه چهارتاقی تبدیل به مسجد شد؟

برای این منظور، ابتدا یک درگاه از چهارتاقی را که به سمت قبله بود مسدود کردند. به تدریج درگاه های شرقی و غربی را نیز پوشاندند و راه ورودی مسجد از چهارتاقی به درگاه شمالی منحصر شد. سپس به مرور زمان و با الهام از معماری قبل از اسلام، در جلوی درگاه شمالی، ایوانی سرپوشیده ساختند.

16- اولین بنای ایوان دار را نام ببرید؟

کاخ آشور

17- انواع مسجد ایوان دار را نام ببرید؟

تک ایوانی، دو ایوانی، چهارایوانی.

18- علل ورود چهارتاقی گنبد دار را در مسجد ایرانی بیان کنید؟

روقهای متحدالشکل درمساجد شبستانی و عدم تاکید مناسب به جهت قبله در این بناها جزء معایب مساجد شبستانی بود. معماران سلجوقی با حذف چندردیف ازستونهای شبستان و ایجاد چهارتاقی گنبد دار، جهت محراب و قبله را نشان داده اند و به این صورت چهارتاقی گنبد دار وارد مسجد ایرانی شد.

19- نحوه ی تبدیل مساجد شبستانی به مساجد گنبد دار را بنویسید؟

از قرون اولیه ی اسلامی، معماران ایرانی برای تاکید برجهت قبله درمساجد شبستانی، سعی نمودند تا رواق مرکزی متصل به شبستان اصلی را عرض نموده و ارتفاع آن را بالا ببرند.

20- مزیّت های استفاده از ایوان را در بناهای ایرانی توضیح دهید؟

1) ممانعت از تبادل حرارت بین فضای بسته و باز. 2) رعایت اصل سلسله مراتب دسترسی از فضای باز به بسته.3) مناسب کردن جوانب مختلف حیاط برای اوقات مختلف روز و سال، مثلا از ایوا شمالی در زمستانها و ایوان جنوبی در تابستانها بیشتر استفاده می شد.

21- ویژگی فضای ورودی مساجد را بنویسید؟

فضای ورودی مساجد معمولا  سردری بلند و زیبا همراه است و با حالت دعوت کنندگی در ابتدای ورود به مسجد طراحی شده است. سردر و فضای ورود اغلب مساجد دارای تزئینات و کاشی کاری می باشد. مهمترین ویژگی سردر مساجد، نحوه ی ارتباط و اتصال مسجد با میدان، گذر و یا عرصه ی شهر می باشد.

22-جایگاه، اهمیت و عناصر حیاط مساجد ایرانی را بنویسید؟

حیاط مساجد نمادی از درون گرایی معماری ایرانی است. شکل حیاط به صورت چهارگوش بوده است. این فضا هیچگاه بدون کاربرد نبوده و زمانی که شبستان ها گنجایش نمازگزاران را نداشته است، به عنوان محل برگزاری نماز کاربرد داشته است. حیاط در مساجد، محل نمایش عناصر تزئینی مسجد بود. در حیاط مساجد، امکاناتی برای وضو گرفتن مسلمانان و نیز حوض هایی وجود داشته است. در بعضی از مساجد نیز سکویی درحیاط وجود داشته و در شبهای تابستان به عنوان نمازخانه استفاده می شده است.و

23- یک نمونه از مساجد بدون حیاط را نام ببرید؟

مسجد کبوتر تبریز- مسجد شیخ لطف الله.

24- دو ایوان مسجد جامع اصفهان را نام ببرید؟

ایوان جنوبی که به صفحه ی صاحب مشهور است وایوان غربی که به صفحه ی استاد معروف می باشد.

25- علت استفاده از گنبد در بناهای مسجد را بنویسید؟

26- در کدام بنا، برای اولین بار فضای انتقالی در گنبد، شخصیت یک طبقه ی مستقل را پیدا کرد؟

گنبد تاج الملوک مربوط به بنای مسجد جامع اصفهان.

27- انواع گنبدهای بناهای ایرانی را نام ببرید؟

1) گنبدهای نار. 2) گنبدهای رک. که گنبدهای رک به سه دسته ی : هرمی، مخروطی و اورچین تقسیم می شوند.

28- محراب الجایتو درکدام مسجد قرار دارد؟

محراب گچبری الجایتو در مسجد جامع اصفهان واقع است.

29- سه عنصری که اولین منارهای ایران را نام ببرید؟

1) راه پله ی مارپیچ. 2) برج استوانه ای یا چندضلعی. 3) میله ی مرکزی.

30- قدیمی ترین منارهای ایران را نام ببرید؟

مناره ی مسجد جامع اصفهان و دامغان.

31- هر منار شامل چه قسمتهایی است؟

1) پایه. 2) بدنه یا ساقه. 3) محل گفتن اذان (مأذنه). 4) تاج یاکلاهک .

32- معروفترین تکیه ساخته شده در زمان ناصرالدین شاه را نام ببرید؟

تکیه دولت در تهران.

33- عناصر مشترک حسینیه ها در مناطق مرکزی ایران را نام ببرید؟

1) صحن مرکزی روباز که مورد استفاده ی دسته های عزاداری قرار می گیرد. 2) ایوان ها، شاه نشین هاو طاق نماهای یک یا دو طبقه دورتا دور صحن. 3) نمازخانه و فضای اصلی سرپوشیده. 4) فضاهای مورد نیاز دیگرمانند آشپزخانه، وضوخانه، آب انبار و ... در بعضی از حسینیه ها، فضایی به عنوان سکو وجود داشته است.

34- سابقه ی آموزش در قبل از اسلام را بیان کنید؟

در زمان هخامنشی به دلیل اینکه اقوام و فرهنگهای مختلف تحت سلطه ی هخامنشیان بودند. لازم بود که دست اندر در کاران، نظام خواندن و نوشتن را بیاموزند. آموزش در دوره های کهن غالبا به گروه و طبقه ی خاصی تعلق داشتت و عموم مردم نمی توانستند به آن دسترسی داشته باشند.در دوره ی  ساسانیان نقش و اعتبار دبیر در جامعه به قدری بودکه موجب پیدایش طبقه ی خاصی به نام دبیران شد.

35- چگونگی شکل گیری نهاد مدرسه دربعد از اسلام را بنویسید؟

اسلام از ابتدا، به تحصیل علم و انتقال آن تاکید داشته است. به همین دلیل آموزش ابتدا در مساجد شروع شد و در پای هر ستون جلسه ای مربوط به یکی از علوم تشکیل می شد که به آن حلقه می گفتند. اما کم کم سروصدای ناشی از این جلسات آرامش مساجد را بر هم زده و به این ترتیب ، مدرسه از دل مساجد خارج شد و محل مشخصی رابه خود اختصاص داد.

36- نظامیه ها توسط چه کسی و در چه دورانی ساخته شد؟ چند نمونه آنرا نام ببرید؟

نظامیه ها یا همان مدارس علوم، در زمان سلجوقیانح و به همت خواجه نظام الملک (وزیر مدبّر حکومت سلجوقی)، در نقاط مختلفی مانند: مرو، بلخ، هرات، نیشابور، طوس، ری و اصفهان ساخته شد.

37- پلان مدارس برگرفته از چه بنایی است؟

برگرفته از پلان درون گرای خانه با حیاط مرکزی و چهار ایوانح.

38- ویژگی های مدرسه ی غیاثیه ی خرگرد را بنویسید؟

1) زیباترین مدرسه ی ایران است. 2) درخرگرد، میان خواف و جام واقع است. 3) مربوط به دوره ی تیموری می باشد. 4) پلان آن چهارایوانی است. 5) از نظر دقت و تنوع در نقشه و در تزئینات الحاقی (آمود)، بسیار غنی می باشد. 6) معمار آن قوم الدین شیرازی بود و پس از مرگ او، پسرش کار ساخت بنارا کامل کرد.

39- مدرسه ی چهارباغ اصفهان را شرح دهید؟

مدرسه ی چهارباغ اصفهان (یا همان مدرسه ی مادرشاه). 1) مربوط به دوره ی صفوی بوده. 2) در کنار بازارچه ی بلند و کاروانسرای مادرشاه قرار گرفته است. 3) پلان آن چهارایوانی است. 4) ایوان جنوبی آن به گنبد خانه راه دارد. 5) دارای گنبدی خوش ترکیب با نگاره های اسلیمی می باشد.

40- علت ساخت مقابر را بنویسید؟

معماری مقابر ارتباط مستقیمی با اعتقادات داشته و ساخت آنها نمادی از اعتقاد به جهان پس از مرگ و ارادت به علاقه ی دوستان متوفی به وی می باشد.

41- ویژگی های معماری مقابر مادی را بنویسید؟

امروزه در دل کوه ها، اتاقکهای تدفینی مربوط به دولت ماد وجود دارد که اغلب جنبه ی مذهبی داشته اند. این گونه معماری بیشتر در نواحی کردستان ایران، آذربایجان غربی و قسمتی از خاک عراق کنونی دیده می شود و نمونه ی آن دخمه ی فخریکا میباشد.

42- مقابر صخره ای هخامنشیان درکجاست؟

تخت جمشید و نقش رستم.

43- ویژگی های مقبره ی کوروش را بنویسید؟

این بنا دارای 6 پله بوده که به ترتیب از پایین به بالا از ارتفاعشان کاسته می شود. مقبره ی کوروش فرمی مانندکوه داشته که یادآور زیگوراتها می باشد. ضمن اینکه معماری هخامنشی برگرفته از معماری سنگی اورارتوها بوده و مقابر هرمی آنها نیز، در شکل گیری این مقبره بی تاثیر نبوده است. این بنا پیش از مرگ کوروش ساخته شد.

44- چرا آرسن پیرامون آرامگاه مطهر امام رضا (ع) گنجینه ی معماری سنتی ایران است؟

در مجموعه ی ساختمانی پیرامون حرم حضرت رضا (ع) که آرسن خوانده می شود، ساختمانهایی از شیوه های گوناگون در دوره های مختلف یافت می شود و به این دلیل این مجموعه را گنجینه ی معماری سنتی ایران می دانند.

45- منبع الهام برج های مقبره ای بعد از اسلام را بنویسید؟

ایران شناسان، برجهای مقبره ای بعد از اسلام را، الهام گرفته از آتشکده های زرتشتی و چادرها و خیمه های سلجوقی می دانند.

46- از اولین نمونه های برج های چهارگوش مقبره ای، یکی را نام ببرید؟

مقبره ی امیراسماعیل سامانی در بخارا.

47- ویژگی معماری مقبره ی گنبد قابوس را بنویسید؟

این بنا مربوط به سده ی چهارم هجری بوده و در گرگان واقع است. مقبره ی گنبد قابوس را یک میل راهنما نیز می دانند. این برج 55 متر ارتفاع داشته و دارای 10 پاپیل (یاپشت بند) می باشد.

48- درکلیسا چه اعمالی انجام می پذیرد؟

مراسمی نظیر عقد و ازدواج، تولد و اعیاد مربوط به حضرت مسیح.

49- کلیساهای مسیحیان ایران به چندگروه تقسیم می شوند؟ نام ببرید؟

3 دسته: 1) کلیساهایی که پیش از سده 14 میلادی ساخته شده اند. 2) کلیساهایی که در زمان صفویه ساخته شدند. 3) کلیساهایی که درسده های 19 و 20 ساخته شدند.

50- کلیسای تادئوس مقدس درکجاست؟

کلیسای تادئوس کقدس یا قره کلیسا در 15 کیلومتری شهرستان ماکو واقع است.

51- ویژگی کلیساهای دوره ی صفویه را بنویسید؟

1) اکثر کلیساهای ساخته شده در دوره ی صفوی، در اصفهان واقع اند. 2) با ترکیبی از مصالح خشت، آجر و سنگ ساخته شده اند. 3) گنبد آنها گرد و مدوّر است. 4) نماهای خارجی این کلیسا دارای قب بندی هایی به شیوه ی خانه های اصفهان است. 5) بر روی دیوارهای این کلیساها، نقاشی های بسیار زیبایی با موضوعات برگرفته از انجیل به چشم می خورد. 6) کلیه ی این کلیساها از نظر اصول مذهبی و پلان، منطبق با کلیساهای ارمنستان، و از نظر شکل خارجی نما، هماهنگ با معماری ایرانی می باشند.

52- دو نمونه از کلیساهای ساخته شده در دوران صفویه را نام ببرید؟

کلیسای استپانوس مقدس و کلیسای وانک.

53- منبع الهام کلیساهای سده ی نوزدهم و بیستم را در ایران بنویسید؟

این کلیساها دارای گنبدی تیز و چندضلعی بوده و با الهام از سبک معماری کلیساهای ارمنستان ساخته شده اند. مانند کلیسای سرکیس مقدس در تهران.