فصل پنجم تزئین و نقش
پرسش های پایانی فصل پنجم
1-عناصر تزئینی در معماری ایران را نام ببرید؟
1) خوشنویسی. 2) نقوش هندسی. 3) نقوش گیاهی. 4) نور. 5) آّب.
2- چرا در گذشته تزئین فقط در بنایی خاص به کار نمی رفت؟
در معماری گذشته ی اسلامی، از آنجا که هنر و عناصر تزئینی در خدمت اعتقادات بود، در نوعی خاص از بنا به کار نمی رفت، بلکه برای تمامی انواع بناها و اشیاء در تمام سرزمینها به کار گرفته می شد.
3- با یک مثال، تاثیر تزئین در پیوستگی هنرهای مختلف را بیان کنید؟
تزئین، وابستگی و پیوستگی هنرهای مخلتف در هنر اسلامی را بیشتر نمایان می ساخت. گاهی اوقات کف و سقف یک بنا، طرح و نقشی یکسان اما در دو رشته ی مختلف هنری را به نمایش می گذاشت. به عنوان مثال در یکی از فضاهای مجوعه آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی فرشی پهن بود که دقیقا مشابه نقش سقف همان فضا بود.
4- اصول کلی تزئینات را بنویسید؟
1) بی زمانی و بی مکانی نقوش (به این معنا که نقوش به کار رفته در تزئینات ، مختص به دوره یا زمان و یا مکان و هنر خود خاصی نمی باشد.
2) هر نقش، جزئی از یک الگوی کلی بود (به این معنا که اجزای یک نقش، هم به تنهایی کامل بودند و هم درکنار هم قرارگیری آنها، نقش کامل دیگری را ایجاد می کرد).
3) قابلیت گسترش و کاهش نقوش (تزئینات اسلامی دارای نظم و قاعده بوده است، به گونه یا که باوجود پیچیدگی بعضی از نقشها، حتی اگر جزئیات قابل تشخیص نباشد، استخوان بندی و چارچوب آنها مشخص است).
4) ترکیب مصالح مختلف در سطح و بافت و در ترکیبهای گوناگون.
5- اولین نمونه های خوشنویسی بر بناها در پیش از اسلام در کدام بنا دیده شده است؟
چغازنبیل.
6- ویژگی های خوشنویسی اسلامی را بنویسید؟
1) هیچ یک از شیوه های خوشنویسی در دوران های مختلف ازرواج نیفتاه است.
2)خوشنویسی نیز مانند سایر تزئینات اسلامی، پیوندی نزدیک با هندسه، تناسبات و روابط ریاضیات داشته است.گ
7- به چه دلیل هنرمندان از نقوش هندسی در آثارشان استفاده می کردند؟
هنرمندان اسلامی به دلیل همخوانی نقوش هندسی با مبانی نظری اسلام، از آنها بهره برده اند.
8- یکی از رایجترین نقوش هندسی و انواع آنرا نام ببرید؟
یکی از رایجترین نقوش هندسی درمعماری اسلامی، ستاره است تنوع بی شماری دارد و شش، هشت تا شانزده پر را در بر می گیرد.
9- اسلیمی را تعریف کنید؟
نقش مایه های برگرفته از انگور، گل سرخ، نیلوفرآبی، گل انار و ... و پیچش آنها در هنر دوران اسلامی، نقطه ی آغازی بر مجموعه ای از اشکال معنادار شد که آن را اسلیمی می گویند.
10- جایگاه نور را در اسلام با ذکر آیه ای بنویسید؟
نور در معماری اسلامی نماد وحدت الهی است. آیه ی 35 سوره ی نور «الله نورالسماوات و الارض» خداوند را نور آسمانها و زمین می داند.
11- در این معماری دوران اسلامی از نور چه استفاده ای می شده است؟
نور در این معماری علاوه بر بعد مذهبی، باعث انعکاس سطوح براق و شفاف شده و به این وسیله، عناصر تزئین مشخص تر می شوند. همچنین از نور در کنار تاریکی استفاده کرده اند تا جلوه ی روشنایی بیشتر شود.
12- کاربرد رنگ در معماری دوران اسلامی چگونه بوده است؟
کاربرد سنجیده ی رنگ در این معماری، متنوع و نظم آفرین است. بکارگیری رنگ در هنرها، نمایشگر آگاهی فراوان به یکپارچگی کیفی و کمی است.هنرمند معمار با الهام از رنگهای موجود در طبیعت، هنرخود را خلق کرده است.
13- کاربرد آب در معمار را بنویسید؟
آب یکی از مکمل های اصلی تزئینات معماری در دوران اسلامی بوده است. بهره گیری از آن برای تزئین و استفاده جهت آبیاری درمعماری خانه ها، کاخ ها و باغ ها مرسوم بوده است.
14- اولین نمونه ی آجرهای لعابدار در کجا دیده شده است؟
چغازنبیل.
15- انواع کاشی کاری و نحوه ی اجرای آنها را بنویسید؟
کاشی کاری، در قالب پنج گروه بزرگ تقسیم شده است: 1)کاشی تراشیده (معرق).2) کاشی درهم (معلقی).3) کاشی زیررنگی. 4) کاشی هفت رنگی. 5) کاشی کاری با کاشی نره.
1)کاشی تراشیده (معرق): در این نوع کاشی کاری، قطعات ریز کاشی که به شکل ها و رنگ های مختلف مطابق نقشه بریده شده اند را، کنارهم می چینند.
2) کاشی درهم (معلقی): در این نوع کاشی کاری، بریده هایی از کاشی را درکنار بریده هایی از آجر قرار می دهند.
3) کاشی کاری هفت رنگی: در این نوع کاشی کاری مراحل کار به ترتیب عبارتنداز: الف) چیدن خشت ها در کنارهم. ب) نقاشی کردن طرح مورد نظر بر روی خشت هایی که از پیش، رنگ زمینه ی طرح آنها داده شده است. ج) گذاشتن خشت های رنگ آمیزی شده درون کوره.
4) ظاهر شدن رنگ ها و قراردادن کاشی ها درجای موردنظر.
16- از چه زمانی گچ کاری به طور موقت جای خود را به آجرکاری داد؟
از اواسط سده ی پنجم هجری، گچ موقتا جای خود را به آجرکاری داد.
17- چگونگی آشنایی انسان با آجر را بنویسید؟
جوامع اولیه ی بشری در ابتدا برای پختن غذا و نان، درکنار آتش خشت خام را قرار می دادند. پس از مدتی دریافتند که خشت ها مقاوم تر شده اند. یا بعد از آتش سوزی قبایل، متوجه می شدند که خانه های خشتی باقی مانده، مقاوم تر شده اند. به این ترتیب فن پختن خشت و تبدیل شدن آن به آجر رواج یافت.
18- بناهای مهم آجرکاری شده در معماری ایرانی را بنویسید؟
بنای چغازنبیل از اولین نمونه های ساخته شده با روکشی از خشت پخته (آجر) می باشد، همچنین مقبره ی امیراسماعی سامانی که جزء بناهای اسلامی بوده و سطوح داخلی و بیرونی آن با نقش زیبای آجری پوشیده شده است. در بناهای بی نظیر برج های خرقان و یا مناره ی مسجد جامع اردستان نیز آجرکاری و گچ بری به چشم می خورد.
19- نمونه های استفاده از سنگ در معماری ایرانی را بنویسید؟
تخت جمشید-تاق باستان- ازاره های سنگی در بنای گنبد قابوس- ستون های حجاری شده ی مسجد وکیل شیراز.
20-علت استفاده از قاب در معماری را بنویسید؟
تزئین معماری ایرانی فقط به غنا و پیچیدگی آن منحصر نمی شد، بلکه بر این تزئین، نظمی از شبکه های اصلی و فرعی حاکم بود و قابهای را پدید می آورد که نماهای پیشین و پسین بنا، با آن تنظیم می شد.
21- مقرنس را توضیح دهید؟
مقرنس طاقچه هایی مانند کندوی زنبورعسل و یا ترکیبات آهکی آویزان از سقف غارها (استالاگتیت) هستند که درکنار یا بالای هم، مانند مجموعه ای از بلور، بر راستای محورهای مختلف قرار گرفته اند.
